Czcigodny Księże Biskupie, Magnificencje, Wielce Szanowni Goście, Drodzy Klerycy!

Chyba na wszystkich tegorocznych inauguracjach akademickich jak refren pieśni przewija się temat „Konstytucji dla nauki” oraz implikacji, jakie niesie za sobą ta w pewnym sensie rewolucyjna zmiana. Naszego Seminarium – będącego integralną częścią Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu – te zmiany również w pewnej mierze dotyczą.

Ale w większym stopniu i na innej płaszczyźnie, zdecydowanie bardziej bezpośrednio dotyczy nas inny dokument zatytułowany Dar powołania do kapłaństwa. Ratio fundamentalis institutionis sacerdotalis, który analogicznie do Konstytucji dla nauki w przestrzeni wyższych uczelni, jest szukaniem nowych, bardziej adekwatnych do współczesnych uwarunkowań czasu rozwiązań i próbą stworzenia najbardziej optymalnych warunków wszechstronnego rozwoju w przestrzeni formacji w wyższych seminariach duchownych. Dokument ten daje pewne ogólne wytyczne, które teraz na poziomie Konferencji Episkopatów poszczególnych krajów mają być aplikowane do lokalnych uwarunkowań. Ratio fundamentalis mocno podkreśla, iż płaszczyzna intelektualna, z przewidywanymi studiami filozofii i teologii, nie jest i nie może być dzisiaj jedynym kryterium w perspektywie oceny drogi przebytej przez seminarzystę na każdym etapie formacji, jak i poczynionych przez niego postępów – chodzi raczej o integralną formację prowadzącą do wewnętrznej dojrzałości oraz przygotowującą do przyjęcia posługi kapłana, który jest człowiekiem wspólnoty, misji i dialogu!

Wychodząc naprzeciw wskazówkom i zaleceniom nowego dokumentu, udało nam się na przestrzeni nie tylko ubiegłego roku akademickiego wprowadzić szereg zmian, modyfikacji i usprawnień, aby sprostać nowym wyzwaniom, jakie stawia dziś przed posługą kapłana współczesny świat.

Bycie uczniem Chrystusa – jak mówi nowy dokument – nigdy się nie kończy, dlatego Ratio fundamentalis podkreśla, iż formacja kapłańska jest procesem stałym, obejmującym całe kapłańskie życie: najpierw formację początkową – która nas tutaj w murach Wyższego Seminarium Duchownego szczególnie interesuje, ale również – o czym nie wolno zapominać – formację permanentną. Przyjąwszy święcenia kapłańskie, ksiądz nie zostaje pozostawiony sam sobie, ale jego przygotowanie do pełnionej posługi trwa nadal: studia podyplomowe w zakresie teologicznym (od tego roku akademickiego w bardziej skumulowanej formule sześciu semestrów); dalej – teoretyczne i praktyczne przygotowanie do pełnienia posługi proboszczowskiej czy rekolekcje kapłańskie rozpisane na poszczególne roczniki święceń.

Okres formacji początkowej – to, co dokonuje się w murach naszej Alma Mater w Pelplinie, to zakładanie fundamentu dla posługi pełnionej później przez całe życie. Stąd jest to czas pewnie najbardziej wymagający, którego celem jest kształtowanie tożsamości kapłańskiej, jest to okres próby i dojrzewania, aby zintegrować na drodze wiary dwa aspekty człowieczeństwa seminarzysty: jego talenty i zdolności oraz ograniczenia i słabości, której celem jest kreatywna synteza: mocy i słabości (RF 28).

Nowe Ratio fundamentalis wyróżnia w formacji początkowej kilka etapów:

Pierwszy to etap propedeutyczny,którego celem jest położenie silnych fundamentów pod życie duchowe oraz wsparcie w lepszym poznaniu siebie (RF 59). Aby pełniej zrealizować ten cel, wprowadziliśmy znaczące zmiany:

• Wspólny wyjazd integracyjny dla kleryków I roku w Bieszczady: zdobywanie choćby niewysokich szczytów górskich jest piękną metaforą i znakomitą introdukcją do zdobywania szczytów duchowej dojrzałości.
• Aby zapewnić ku temu lepsze warunki i uniknąć zbędnych rozproszeń, dokument Ratio fundamentalis zaleca, by bracia na tym etapie formacji mieszkali osobno. Stąd udało nam się zagospodarować osobno stojący dom z własną kaplicą oraz salą wykładową.

Drugi etap wyszczególniony przez Ratio fundamentalis to etap studiów filozoficznych – ważny etap zwrócenia uwagi na wymiar ludzki w harmonii z duchowym. Jego CELEM jest osiągnięcie solidnej dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej, fizycznej i duchowej (RF 63).

Aby zrealizować tak postawione cele, wprowadziliśmy między innymi:

• bardzo szerokie spektrum dyscyplin filozoficznych (w tym nowe od kilku lat zajęcia z filozofii kultury czy filozofii polityki społeczeństwa) prowadzonych przez naszych profesorów oraz przez często zapraszanych gości z zagranicy;
• wprowadziliśmy również dodatkowe zajęcia: między innymi warsztaty filologiczne czy zajęcia dające pewne osadzenie w kulturze i historii naszej małej ojczyzny: historia duchowieństwa Diecezji Pelplińskiej;
• bardzo rozbudowane praktyki pastoralne: myślę, że jedną z ważniejszych praktyk, wpisujących się w ten początkowy etap formacji, jest posługa w hospicjum: po I roku klerycy posługują podczas wakacji w hospicjum w Gdyni. Praktyczne doświadczenie ludzkiej kondycji w całej rozciągłości jest z pewnością najlepszą lekcją wrażliwości – tak potrzebnej głosicielom Dobrej Nowiny.
• nowością są również warsztaty prowadzone przez profesjonalistów w swojej dziedzinie, zintegrowane z poziomem formacji. Poniżej warsztaty prowadzone w trakcie studiów filozoficznych.

• wreszcie zajęcia sportowe – obok obowiązkowych zajęć wpisanych w plan szereg zajęć dodatkowych.

Wreszcie przewidziany przez Ratio fundamentalis etap studiów teologicznych. Jego celem jest odczytanie swej osobistej historii w perspektywie miłości pasterskiej, nabywanie duchowości kapłana diecezjalnego: bezinteresownego poświęcenia dla lokalnej wspólnoty (RF nr 68-70). Osiągnięciu tego celu służy między innymi:

• szerokie spektrum dyscyplin teologicznych;
• dalej wprowadziliśmy zintegrowane z odpowiednim poziomem formacji warsztaty uczące szeregu praktycznych i niezbędnych dziś umiejętności. Są to:

• praktyczne zajęcia pastoralne – na co kładziemy ogromny nacisk szereg posług pełnionych przez kleryków wszystkich roczników w okresie wakacyjnym (rekolekcje misyjne, rekolekcje Caritasu czy wreszcie pielgrzymka);
• ponieważ miłość pasterska, której się w formacji seminaryjnej uczymy, nie zna granic (również tych administracyjno-geograficznych): stąd posługa naszych kleryków za granicami naszego kraju (Wielka Brytania i Belgia);
• miłość pasterska nie zna granic również tych „realnych” – stąd nasza żywa i ciągle dostosowywana do nowych trendów i wymogów obecność w Sieci: nowa strona oraz nowe logo Seminarium.

Simon Weil napisała kiedyś: „zakorzenienie jest być może najważniejszą i najbardziej zapoznaną potrzebą ludzkiej duszy […]. Istota ludzka ma korzenie, jeżeli rzeczywiście, w sposób aktywny i naturalny uczestniczy w egzystencji wspólnoty, przechowującej jakieś skarby przeszłości i obdarzonej poczuciem jutra”. Nowym wyzwaniom możemy sprostać bez lęku, tylko dbając i pielęgnując własne korzenie. Zanurzeni w ponad 350-letniej tradycji naszej Alma Mater, w 100-lecie odzyskania Niepodległości, zapatrzeni w świadectwo męczenników jesieni pelplińskiej, bardzo świadomi występowania w tak znakomitej sztafecie pokoleń, pielęgnujemy i przechowujemy skarby przeszłości, na tym fundamencie modyfikujemy potrzeby formacji wobec wyzwań teraźniejszości i szukamy najbardziej optymalnych rozwiązań, by z odwagą patrzeć w przyszłość.